Changdeokgung & Huwon
Chúng tôi bước chân ra đường lúc 8g20'. Trời se se lạnh và hơi có chút nắng. Sáng thứ 7 phố xá vắng hoe, hàng quán đóng cửa im ỉm trừ 7/11 đầu ngõ. Tủ bánh bao nóng hổi hút mắt chúng tôi và bữa sáng được quyết định chóng váng là một bánh bao đậu xanh nhân thịt bò có giá 1.000won và một hộp kimbap làm sẵn cắt miếng giá 2.000won. Bột bánh bao mềm thơm, nhân hơi ngọt ngọt như kiểu đồ ăn miền Nam nhà mình và sực mùi dầu vừng. Cô bạn tôi không thích dầu vừng -> vỏ bánh phần nàng, tôi đành lấy nhân :D Gói kimpab được cất vào balo vì vừa chén xong bánh bao là cửa cung Changdeok đã hiện ra trước mắt chúng tôi.
Phố vắng sáng thứ 7
Cổng chính Changdeokgung trong nắng sớm
Cổng chính Changdeokgung trong nắng sớm
Mới 9g kém 20', trước quầy bán vé trước cổng Changdeokgung đã là một dãy cây lá vàng rực và vài hàng người xếp hàng dài thượt. Trong lúc tôi bị ấn vào xếp hàng mua vé thì nàng bạn tôi tha thẩn chụp choẹt và... sưởi nắng.
Chưa đầy 3p tôi đã thấy mình lọt thỏm trong biển... người, phần vì người đến ngày càng đông, phần vì... chiều cao hơi khiêm tốn trong khi cả bác đằng trước và chú đằng sau đều cao tầm mét 8 là ít. Xung quanh toàn người Hàn vì các tour ít đi Changdeok và tour Han Quoc tại chỗ bằng tiếng Anh chỉ bắt đầu từ 11g30. Các bạn mang theo toàn "súng ống, gậy gộc" hàng khủng, cười nói rôm rả. Thỉnh thoảng lại ..."a, bác cũng đến à, cả nhà em đang đứng kìa kìa...chung chung choeng cheong" (ấy là tôi thấy người ta mừng mừng tủi tủi mà đoán thế).
(Chú thích: nói là "biển người" cho oai chứ so với "đại dương người" trong sân Tử Cấm thành hàng ngày của các bạn Trung thì ở đây chỉ đáng tầm "giếng làng")
Đang rảnh xếp hàng thì bàn vụ Gung ghiếc và vé vào cửa luôn.
Seoul - Hán thành là một thành phố cổ, từng là kinh đô của Bách Tế (18 TCN – 660) và Triều đại Triều Tiên (1392-1910). Thành phố đã trở thành thủ đô của Hàn Quốc sau khi thành lập chính phủ Hàn Quốc năm 1948. Kinh đô xưa nằm trọn ở phía Bắc sông Hàn, có đủ bốn cửa: Đông, Tây, Nam, Bắc được bao bọc bởi những thành quách có diện tích khoảng 16 km2. Thành phố hầu như hoàn toàn bị phá hủy trong Chiến tranh Triều Tiên 1950-1953 và nhiều công trình được phục dựng lại trong những năm 90 của thế kỷ trước.
Triều đại Triều Tiên đã xây dựng Ngũ cung ở Seoul, gồm có
1. Cung Changdeok (창덕 Xương Đức)
2. Cung Changgyeong (창경 Xương Khánh)
3. Cung Deoksu (덕수 Đức Thọ)
4. Cung Gyeongbok (경복 Cảnh Phúc)
5. Cung Gyeonghui (경희 Khánh Hy)
Bên cạnh đó còn có Jongmyo Shrine (Tông miếu) là miếu thờ các vua và hoàng hậu của Triều Tiên vương triều.
Tất cả đều nằm trong khu trung tâm Seoul.
Trong số này, Gyeongbok là cung điện lớn nhất, nằm ở trung tâm (các tour du lịch thường đến đây) nhưng Changdeok mới là nơi đặc trưng Hàn quốc nhất với kiến trúc cung điện và khu vườn được giữ gần như nguyên vẹn phong cách truyền thống. Changdeok cũng là cung điện duy nhất được UNESCO công nhận là di sản văn hóa thế giới năm 1997.
Có lẽ vì vậy mà Changdeok là điểm tham quan "tốn kém" nhất trong số các điểm kể trên. Nếu chỉ thăm khu cung điện, bạn chỉ phải trả 3.000won (có giảm giá cho thanh thiếu niên, trẻ em, người già và nhóm trên 10 người); nhưng nếu muốn khám phá cả "Khu vườn bí mật" Huwon, bạn sẽ phải trả thêm 5.000won nữa. Hơn nữa, Huwon không cho phép du khách lang thang mà phải đi theo hướng dẫn, cách 30' sẽ có một tour, vào một cửa ra một cửa mất khoảng 1g30'; tour đầu tiên bắt đầu lúc 10g và bằng tiếng Hàn.
Dù mọi người đều nói cái Gung nào cũng giống gung nào thôi nhưng chúng tôi vẫn quyết định mua vé All-4 palace gồm "đôi bạn" Changdeok-Huwon, "hàng xóm" Changgyeong, Deoksu, Gyeongbok và Jongmyo với giá 10.000won, có giá trị trong vòng 1 tháng (Vé vào cửa riêng của từng Cung có giá từ 800 đến 3.000 won). Vé All-4 palace được phát dưới dạng một quyển tập in ảnh màu nho nhỏ cỡ bằng một cái bookmark, mỗi lần qua cửa cung nào thì người soát vé sẽ xé phần thẻ giấy bé xíu ghi tên cung đó. Mua cái này rồi thì ở nhưng nơi sau, dù đi muộn hay sớm chúng tôi cũng chả buồn liếc mắt ngó xem cái Ticket office nó ở chỗ nào, đông hay vắng, mà cứ qua cửa, đưa tập ra cho người ta xé và... vào thôi. Rất nhanh, tiện, gọn.
Giờ mở cửa bán vé Ngũ cung và Tông miếu ở Seoul thường từ 9:00 - 16:00 hàng ngày, 6 ngày một tuần, chia làm 2 nhóm. Nhóm "nghỉ' thứ Hai hàng tuần: Changdeokgung, Deoksugung, Changgyeonggung; và nhóm "nghỉ bù" thứ Ba: Gyeongbokgung và Jongmyo Shrine. Tham quan Huwon (Changdeokgung) và Jongmyo buộc phải đi theo tour tại chỗ (Jongmyo thứ Bảy được phép lang thang tự do nhưng các điện sẽ không mở cửa).
Ghi chú: Ngũ cung và Tông miếu tại Seoul có tour-guide free với bốn thứ tiếng Hàn, Anh, Trung, Nhật. Bất kể nhóm bạn có mấy người (1, 2 hay chục...), chỉ cần đăng ký ở quầy Tourist Info ngay cửa vào hoặc đăng ký trước qua điện thoại là bạn có thể có một hướng dẫn cho riêng mình rồi :)
Nếu thích tự lang thang tìm hiểu một mình thì - giá Guide book free ở ngay lối vào cũng có đủ 4 thứ tiếng. Sách nhỏ gọn, in rõ, đẹp. Thông tin sắp xếp theo dạng bản đồ toàn cảnh, lộ trình nên đi, giới thiệu cụ thể từng điểm trên lộ trình và các sự kiện, cổ vật giá trị liên quan. Cực kỳ chi tiết và dễ hiểu. (Đặc biệt luôn giúp bạn biết chính xác WC nằm ở đâu mà không cần hỏi mọi người xung quanh).
Khi ra về, bạn có thể trả sách vào thùng tái sử dụng hoặc mang theo làm kỷ niệm.
Sơ đồ cụ thể Ngũ cung vui lòng xem tại đây:
http://jikimi.cha.go.kr/english/roya...sp?mc=EN_05_01
Changdeokgung - Xương Đức cung là cung điện quan trọng thứ hai và đã đóng vai trò quan trọng nhất trong gần 270 năm, từ khi được xây dựng năm 1404 cho đến khi Gyeongbokgung được xây dựng lại vào năm 1868. Changdeok - Xương Đức có nghĩa là "Phát huy đức hạnh" và nằm phía đông Gyeongbok nên còn được gọi là Đông cung. Vị vua cuối cùng của Triều Tiên, vua Sunjong, đã sống ở đây cho đến khi qua đời vào năm 1926.
Sau khi Nhật chiếm đóng từ năm 1910, cũng như các cung điện khác, nhiều công trình phụ trợ của Changdeokgung đã bị dỡ bỏ, các khu đất đai vườn tược của cung điện đã được sắp xếp lại, một số bị phá hủy, chỉ còn 30% là giữ được nguyên vẹn cho đến ngày nay.
Kiến trúc Changdeokgung vẫn còn giữ lại sự thuần túy Hàn Quốc nhất trong Ngũ cung, đặc biệt trồng nhiều cây bản địa và đã có một ảnh hưởng lớn đến sự phát triển của kiến trúc Hàn Quốc về quy hoạch cảnh quan, sân vườn và nghệ thuật liên quan.
Quay trở lại với vụ xếp hàng.
Đúng 9g thì cửa bán vé mở. 3 hàng người nhịp nhàng tiến lên, rút tiền nhận vé, ôm máy xông ra... rất nhanh gọn lẹ...ngoại trừ đồng chí đứng trước tôi. Bạn ý đứng rõ lâu, mãi sau mới cầm ra một sập vé dày cho nhóm rất đông các em nhỏ tầm 13 - 14 tuổi đang đứng chờ phía ngoài. Rồi cũng đến lượt tôi. Cô bán vé khá choáng vì gặp một "người nước ngoài nói tiếng Anh" trong giờ mở cửa toàn dân mình như thế này. Cô ra sức giải thích là tour tiếng Anh phải 11g30 mới có cơ, trong khi tôi cũng nhẫn nại không kém để đáp lời là tôi không cần chờ hướng dẫn biết dùng English... bla bla bla.
Bạn Hàn đáng yêu đầu tiên trong hành trình của hai chúng tôi bắt đầu xuất hiện trong hình dáng một anh chàng trẻ trung, cao to, mặt mũi sáng sủa.
Bạn ý từ tít tận cuối hàng chạy lên để giải thích một lần nữa cho tôi biết là tour Changdeok và Huwon giờ này chỉ có tiếng Hàn thôi, muốn nghe tiếng Anh phải chờ hơn 2 tiếng nữa cơ. Khổ quá, tôi biết rồi. Cái bảng thông báo giá vé, giờ tour to uỵch trước cửa phòng bán vé của các bạn có đầy đủ tiếng Anh và tôi biết đọc mà. Cơ mà tôi thật không chắc mình có nghe hiểu Konglish của bạn hướng dẫn được nhiều hơn tiếng quốc ngữ của các bạn không nên... hướng dẫn nói tiếng gì cũng được, tôi cầm theo guide-book English là được rồi. Cuối cùng thì bạn cũng hiểu ý, bày tỏ với cô bán vé để cô ấy chịu thu cho tôi 20.000won cho hai cái vé rồi chạy vội về cuối hàng chờ đến lượt tiếp và không kịp nhìn tôi cúi người cảm ơn theo đúng chuẩn Hàn.
Cảm ơn bạn trai tốt bụng, chúng tôi cầm vé, hiên ngang bước vào cổng... và bị gọi lại.
"Sách hướng dẫn tiếng Anh ở kia kìa" (ngay sát bên trong cổng ấy chứ không phải trong vườn đâu. Cầm đi không lại không tìm thấy WC ở đâu bây giờ)
A, mỗi đứa một quyển và... giờ "chạch chạch" đến rồi.
Chưa đầy 3p tôi đã thấy mình lọt thỏm trong biển... người, phần vì người đến ngày càng đông, phần vì... chiều cao hơi khiêm tốn trong khi cả bác đằng trước và chú đằng sau đều cao tầm mét 8 là ít. Xung quanh toàn người Hàn vì các tour ít đi Changdeok và tour Han Quoc tại chỗ bằng tiếng Anh chỉ bắt đầu từ 11g30. Các bạn mang theo toàn "súng ống, gậy gộc" hàng khủng, cười nói rôm rả. Thỉnh thoảng lại ..."a, bác cũng đến à, cả nhà em đang đứng kìa kìa...chung chung choeng cheong" (ấy là tôi thấy người ta mừng mừng tủi tủi mà đoán thế).
(Chú thích: nói là "biển người" cho oai chứ so với "đại dương người" trong sân Tử Cấm thành hàng ngày của các bạn Trung thì ở đây chỉ đáng tầm "giếng làng")
Đang rảnh xếp hàng thì bàn vụ Gung ghiếc và vé vào cửa luôn.
Seoul - Hán thành là một thành phố cổ, từng là kinh đô của Bách Tế (18 TCN – 660) và Triều đại Triều Tiên (1392-1910). Thành phố đã trở thành thủ đô của Hàn Quốc sau khi thành lập chính phủ Hàn Quốc năm 1948. Kinh đô xưa nằm trọn ở phía Bắc sông Hàn, có đủ bốn cửa: Đông, Tây, Nam, Bắc được bao bọc bởi những thành quách có diện tích khoảng 16 km2. Thành phố hầu như hoàn toàn bị phá hủy trong Chiến tranh Triều Tiên 1950-1953 và nhiều công trình được phục dựng lại trong những năm 90 của thế kỷ trước.
Triều đại Triều Tiên đã xây dựng Ngũ cung ở Seoul, gồm có
1. Cung Changdeok (창덕 Xương Đức)
2. Cung Changgyeong (창경 Xương Khánh)
3. Cung Deoksu (덕수 Đức Thọ)
4. Cung Gyeongbok (경복 Cảnh Phúc)
5. Cung Gyeonghui (경희 Khánh Hy)
Bên cạnh đó còn có Jongmyo Shrine (Tông miếu) là miếu thờ các vua và hoàng hậu của Triều Tiên vương triều.
Tất cả đều nằm trong khu trung tâm Seoul.
Trong số này, Gyeongbok là cung điện lớn nhất, nằm ở trung tâm (các tour du lịch thường đến đây) nhưng Changdeok mới là nơi đặc trưng Hàn quốc nhất với kiến trúc cung điện và khu vườn được giữ gần như nguyên vẹn phong cách truyền thống. Changdeok cũng là cung điện duy nhất được UNESCO công nhận là di sản văn hóa thế giới năm 1997.
Có lẽ vì vậy mà Changdeok là điểm tham quan "tốn kém" nhất trong số các điểm kể trên. Nếu chỉ thăm khu cung điện, bạn chỉ phải trả 3.000won (có giảm giá cho thanh thiếu niên, trẻ em, người già và nhóm trên 10 người); nhưng nếu muốn khám phá cả "Khu vườn bí mật" Huwon, bạn sẽ phải trả thêm 5.000won nữa. Hơn nữa, Huwon không cho phép du khách lang thang mà phải đi theo hướng dẫn, cách 30' sẽ có một tour, vào một cửa ra một cửa mất khoảng 1g30'; tour đầu tiên bắt đầu lúc 10g và bằng tiếng Hàn.
Dù mọi người đều nói cái Gung nào cũng giống gung nào thôi nhưng chúng tôi vẫn quyết định mua vé All-4 palace gồm "đôi bạn" Changdeok-Huwon, "hàng xóm" Changgyeong, Deoksu, Gyeongbok và Jongmyo với giá 10.000won, có giá trị trong vòng 1 tháng (Vé vào cửa riêng của từng Cung có giá từ 800 đến 3.000 won). Vé All-4 palace được phát dưới dạng một quyển tập in ảnh màu nho nhỏ cỡ bằng một cái bookmark, mỗi lần qua cửa cung nào thì người soát vé sẽ xé phần thẻ giấy bé xíu ghi tên cung đó. Mua cái này rồi thì ở nhưng nơi sau, dù đi muộn hay sớm chúng tôi cũng chả buồn liếc mắt ngó xem cái Ticket office nó ở chỗ nào, đông hay vắng, mà cứ qua cửa, đưa tập ra cho người ta xé và... vào thôi. Rất nhanh, tiện, gọn.
Giờ mở cửa bán vé Ngũ cung và Tông miếu ở Seoul thường từ 9:00 - 16:00 hàng ngày, 6 ngày một tuần, chia làm 2 nhóm. Nhóm "nghỉ' thứ Hai hàng tuần: Changdeokgung, Deoksugung, Changgyeonggung; và nhóm "nghỉ bù" thứ Ba: Gyeongbokgung và Jongmyo Shrine. Tham quan Huwon (Changdeokgung) và Jongmyo buộc phải đi theo tour tại chỗ (Jongmyo thứ Bảy được phép lang thang tự do nhưng các điện sẽ không mở cửa).
Ghi chú: Ngũ cung và Tông miếu tại Seoul có tour-guide free với bốn thứ tiếng Hàn, Anh, Trung, Nhật. Bất kể nhóm bạn có mấy người (1, 2 hay chục...), chỉ cần đăng ký ở quầy Tourist Info ngay cửa vào hoặc đăng ký trước qua điện thoại là bạn có thể có một hướng dẫn cho riêng mình rồi :)
Nếu thích tự lang thang tìm hiểu một mình thì - giá Guide book free ở ngay lối vào cũng có đủ 4 thứ tiếng. Sách nhỏ gọn, in rõ, đẹp. Thông tin sắp xếp theo dạng bản đồ toàn cảnh, lộ trình nên đi, giới thiệu cụ thể từng điểm trên lộ trình và các sự kiện, cổ vật giá trị liên quan. Cực kỳ chi tiết và dễ hiểu. (Đặc biệt luôn giúp bạn biết chính xác WC nằm ở đâu mà không cần hỏi mọi người xung quanh).
Khi ra về, bạn có thể trả sách vào thùng tái sử dụng hoặc mang theo làm kỷ niệm.
Sơ đồ cụ thể Ngũ cung vui lòng xem tại đây:
http://jikimi.cha.go.kr/english/roya...sp?mc=EN_05_01
Changdeokgung - Xương Đức cung là cung điện quan trọng thứ hai và đã đóng vai trò quan trọng nhất trong gần 270 năm, từ khi được xây dựng năm 1404 cho đến khi Gyeongbokgung được xây dựng lại vào năm 1868. Changdeok - Xương Đức có nghĩa là "Phát huy đức hạnh" và nằm phía đông Gyeongbok nên còn được gọi là Đông cung. Vị vua cuối cùng của Triều Tiên, vua Sunjong, đã sống ở đây cho đến khi qua đời vào năm 1926.
Sau khi Nhật chiếm đóng từ năm 1910, cũng như các cung điện khác, nhiều công trình phụ trợ của Changdeokgung đã bị dỡ bỏ, các khu đất đai vườn tược của cung điện đã được sắp xếp lại, một số bị phá hủy, chỉ còn 30% là giữ được nguyên vẹn cho đến ngày nay.
Kiến trúc Changdeokgung vẫn còn giữ lại sự thuần túy Hàn Quốc nhất trong Ngũ cung, đặc biệt trồng nhiều cây bản địa và đã có một ảnh hưởng lớn đến sự phát triển của kiến trúc Hàn Quốc về quy hoạch cảnh quan, sân vườn và nghệ thuật liên quan.
Quay trở lại với vụ xếp hàng.
Đúng 9g thì cửa bán vé mở. 3 hàng người nhịp nhàng tiến lên, rút tiền nhận vé, ôm máy xông ra... rất nhanh gọn lẹ...ngoại trừ đồng chí đứng trước tôi. Bạn ý đứng rõ lâu, mãi sau mới cầm ra một sập vé dày cho nhóm rất đông các em nhỏ tầm 13 - 14 tuổi đang đứng chờ phía ngoài. Rồi cũng đến lượt tôi. Cô bán vé khá choáng vì gặp một "người nước ngoài nói tiếng Anh" trong giờ mở cửa toàn dân mình như thế này. Cô ra sức giải thích là tour tiếng Anh phải 11g30 mới có cơ, trong khi tôi cũng nhẫn nại không kém để đáp lời là tôi không cần chờ hướng dẫn biết dùng English... bla bla bla.
Bạn Hàn đáng yêu đầu tiên trong hành trình của hai chúng tôi bắt đầu xuất hiện trong hình dáng một anh chàng trẻ trung, cao to, mặt mũi sáng sủa.
Bạn ý từ tít tận cuối hàng chạy lên để giải thích một lần nữa cho tôi biết là tour Changdeok và Huwon giờ này chỉ có tiếng Hàn thôi, muốn nghe tiếng Anh phải chờ hơn 2 tiếng nữa cơ. Khổ quá, tôi biết rồi. Cái bảng thông báo giá vé, giờ tour to uỵch trước cửa phòng bán vé của các bạn có đầy đủ tiếng Anh và tôi biết đọc mà. Cơ mà tôi thật không chắc mình có nghe hiểu Konglish của bạn hướng dẫn được nhiều hơn tiếng quốc ngữ của các bạn không nên... hướng dẫn nói tiếng gì cũng được, tôi cầm theo guide-book English là được rồi. Cuối cùng thì bạn cũng hiểu ý, bày tỏ với cô bán vé để cô ấy chịu thu cho tôi 20.000won cho hai cái vé rồi chạy vội về cuối hàng chờ đến lượt tiếp và không kịp nhìn tôi cúi người cảm ơn theo đúng chuẩn Hàn.
Cảm ơn bạn trai tốt bụng, chúng tôi cầm vé, hiên ngang bước vào cổng... và bị gọi lại.
"Sách hướng dẫn tiếng Anh ở kia kìa" (ngay sát bên trong cổng ấy chứ không phải trong vườn đâu. Cầm đi không lại không tìm thấy WC ở đâu bây giờ)
A, mỗi đứa một quyển và... giờ "chạch chạch" đến rồi.
Phía trong cổng Donhwa (Đôn Hóa) - Cổng chính của Changdeokgung
Chính điện của Changdeokgung - Injeongjeon (Nhân Chính điện)
Chính điện của Changdeokgung - Injeongjeon (Nhân Chính điện)
Phòng ở với hệ thống ondol (sưởi sàn) truyền thống. (Mình cực kết ondol của các bạn, rất ấm mà không bị khô như điều hoà)
Chút lãng mạn cuối thu
Lối vào Huwon
Ảnh chụp bằng máy du lịch cùi bắp (chế độ tự động "Landscape") với trình độ... cùi dừa, không biết chỉnh sửa -> không hiểu các bác "thợ" mang "súng" xịn đi thì sẽ bắn ra thế nào nữa... Cảnh bên ngoài đẹp lắm ấy)
Chút lãng mạn cuối thu
Lối vào Huwon
Ảnh chụp bằng máy du lịch cùi bắp (chế độ tự động "Landscape") với trình độ... cùi dừa, không biết chỉnh sửa -> không hiểu các bác "thợ" mang "súng" xịn đi thì sẽ bắn ra thế nào nữa... Cảnh bên ngoài đẹp lắm ấy)
Một bác gái đang say mê giương ống ngắm
Huwon - Bí uyển nằm xen giữa một quần thể đồi nhỏ ở phía tây chính điện của Changdeok với diện tích 32ha. Trong vườn có hơn 26,000 loài thực vật, chủ yếu là "hàng nội địa" và một quần thể kiến trúc thuần chất Hàn, cực kỳ hài hòa với cây cối, hồ nước xung quanh. Vườn vốn là vườn thượng uyển riêng của nhà vua với rất nhiều tên gọi khác nhau qua các thời kỳ... Geumwon (Forbidden garden), Naewon (Inner garden), Biwon (Secret garden) nhưng tên gọi thường được dùng nhất từ thời Joseon chính là "Huwon".
Như đã nói ở trên, Huwon bắt buộc du khách phải đi theo tour.
Khi chúng tôi nhớ ra và chạy đến cổng vườn, tour 10g đã đi mất rồi. Cứ tưởng phải chờ thêm nửa tiếng nữa thì bác soát vé vẫy lại, xem vé rồi ra hiệu cho chúng tôi vào.
Ngay lối vào vườn là tán cây đỏ rực mà tôi đã chia sẻ ở post trước. Hai đứa ra sức chụp choẹt chưa được 30s thì bị bác soát vé xua đi vào trong. Đi qua lối ngoặt một đoạn thì bắt kịp đoàn của mình.
Cá nhân tôi thật chả biết có nên gọi Huwon một khu vườn không nữa. Vườn nhỏ thôi nhưng lên dốc xuống đèo, hai bên con đường uốn lượn (đoạn đá, đoạn gạch) là rừng cây rậm rạp, đủ mọi sắc màu lúc cuối thu (xanh, vàng, cam, đỏ tươi, đỏ sậm, nâu). Cách một quãng lại có một quần thể sân, cổng nhỏ, nhà hoặc hồ nước, thuỷ tạ. Kiến trúc Hàn cổ rất duyên dáng, nhỏ xinh, chủ yếu dùng tông xanh lá và nâu dịu mắt chứ không sặc sỡ rực rỡ như "đại gia" Trung quốc hàng xóm.
Bạn hướng dẫn của chúng tôi hôm đó là một bạn nam còn rất trẻ, mặc một bộ đồ người giúp việc kiểu xưa (theo kinh nghiệm xem phim cổ trang Hàn-xẻng của tôi). Trong vườn có cả thảy 7 hay 8 điểm tham quan chính (Guidebook tôi đã bỏ lại hòm thu ở cửa Changdeokgung để tái sử dụng nên không nhớ chính xác). Cứ đến mỗi điểm thì bạn hướng dẫn dừng lại, thao thao bất tuyệt một hồi - đám đông xúm lại nghe mê mải, sau đó để mọi người tản ra ngắm nghía, chụp ảnh chừng 5~7 phút rồi dẫn đi tiếp.
Do nghe chẳng hiểu gì (vì có biết tiếng các bạn đâu mà hiểu) nên hai chúng tôi tha thẩn chụp ảnh vòng quanh. Mải mê chụp ảnh, nhất là canh trống người nên ngay từ điểm dừng đầu tiên chúng tôi đã bị tụt lại sau cùng với một hai bạn đang dựng tripod - giương "súng khủng". Chắc cũng đứng canh vắng vẻ giống chúng tôi.
Định bụng tụt lại luôn cho khung cảnh thêm liêu trai hoang vắng thì chưa đầy 5p sau, cả chúng tôi và mấy bạn tụt lại bị hai bác bảo vệ mang còi ra tuýt, bắt đuổi theo đoàn. Các bạn Hàn gập người xin lỗi rối rít (từ này thì tôi biết vì xem phim Hàn cũng tương đối rồi) rồi ôm tripod chạy làm chúng tôi cũng phải chạy theo.
Cứ thế...tụt lại sau...bị khua... chạy theo...tụt lại sau....
Hơi tội là bị xua một chút nhưng được cái cũng chớp được ít ảnh vắng bóng người.
Vấn đề là... bỗng nhiên chúng tôi thấy mình đang ở một trong những điểm đã đi qua và... không thấy đoàn của mình đâu nữa
Chỗ này là vào một đường ra đường khác đấy. Ngoài chỗ mình vừa bước ra và lối biết chắc là sẽ quay ra cổng thì chỉ còn một dãy bậc thang đá leo lên một ngọn núi nhỏ nhưng cũng khá cao, ngó... heo hút thấy gớm vì xung quanh toàn cây là cây. Phải lối đó không ta? Ra cổng thì người ta không cho đâu...
Nhìn thấy bác trai mét 8 đã đứng xếp hàng ngay trước mình ở Ticket office lúc sáng, tôi vội túm lại hỏi.
"Exit đi lối này *chỉ chỉ dãy bậc thang đá* Đi thôi, đi thôi. Mà mày có muốn bác chụp cho hai đứa cái ảnh không?"
"Á, yes yes" *gật gật* (Của đáng tội là hai đứa mỗi lần đi cùng nhau toàn bị cảnh máy đứa này đầy ảnh một mình đứa kia và ngược lại. Về nhà xem lại có lần còn thấy chả có cái ảnh chung nào cơ. Cứ như thân gái lặn lội đi chơi một mình ấy).
Hai đứa lót tót đi theo bác, được một đoạn thì thấy bác dừng lại, dựng tripod, lôi máy ra. Hai đứa lon ton chuẩn bị tạo dáng giữa lối đi ngập lá vàng, hai bên là hàng cây thơ mộng thì bác xua tay... "không, không, góc này cơ" và chỉ vào một bụi cây ven đường. Ừ thì đó là cái bụi cây lá vàng rực cả trên cây lãn đầy dưới gốc, rực rỡ nhất ở chỗ này nhưng.... hai đứa "thợ ảnh vườn" chúng tôi thật không hình dung nổi ảnh trông sẽ ntn nhưng vẫn vui vẻ nép vào bụi cây toe toét... "Kim chi"...chạch chạch chạch... xong, đi tiếp thôi nào.
Rất "sành điệu" rút trong túi ra cái cạc-vi-sít (còn sót lại từ buổi họp trước khi đi), tôi làm bác hơi "choáng", cũng lật đật lục túi rút cạc trao lại cho tôi cho lịch sự :D
Qua một khúc cua thì Donhwamun hiện ra. Sau khi chụp thêm mấy kiểu ảnh trước một cây tùng già tán rộng xanh mướt, bác chỉ cho chúng tôi bác gái đang đứng chờ bác bên ngoài cổng. Hai bác rủ nhau đi chụp ảnh lá thu ngày cuối tuần nhưng mỗi người một máy nên tuỳ nghi "bắn tỉa", chỉ hẹn nhau ở cổng để cùng về thôi. Vì sẽ đi tiếp Changgyeonggung bằng cổng sau (ngay cạnh lối vào Huwon) nên chúng tôi chia tay bác tại đây.
Hai tuần sau thì tôi nhận được ảnh. Ảnh chụp theo phong cách của "các cụ", kiểu hơi ngả màu thời gian nhưng bụi cây lên vàng ươm và hai đứa tôi thì cười tươi hơn hớn. Thư gửi ảnh viết bằng tiếng Anh (mà tôi ngờ là bác nhờ google.trans vì cấu trúc câu rất là...), trong đó bác nói hôm ấy hai vợ chồng bác đã hẹn nhau, nếu chúng tôi còn có dịp quay lại Seoul thì nhớ liên hệ để bác đưa đi chơi. Cảm động ghê gớm.
"Huwon's Exit"
Our Korean friend - He looked so pro with that tripod, didn't he? And my friend was trying to use her English... for the first time while she had me around
Như đã nói ở trên, Huwon bắt buộc du khách phải đi theo tour.
Khi chúng tôi nhớ ra và chạy đến cổng vườn, tour 10g đã đi mất rồi. Cứ tưởng phải chờ thêm nửa tiếng nữa thì bác soát vé vẫy lại, xem vé rồi ra hiệu cho chúng tôi vào.
Ngay lối vào vườn là tán cây đỏ rực mà tôi đã chia sẻ ở post trước. Hai đứa ra sức chụp choẹt chưa được 30s thì bị bác soát vé xua đi vào trong. Đi qua lối ngoặt một đoạn thì bắt kịp đoàn của mình.
Cá nhân tôi thật chả biết có nên gọi Huwon một khu vườn không nữa. Vườn nhỏ thôi nhưng lên dốc xuống đèo, hai bên con đường uốn lượn (đoạn đá, đoạn gạch) là rừng cây rậm rạp, đủ mọi sắc màu lúc cuối thu (xanh, vàng, cam, đỏ tươi, đỏ sậm, nâu). Cách một quãng lại có một quần thể sân, cổng nhỏ, nhà hoặc hồ nước, thuỷ tạ. Kiến trúc Hàn cổ rất duyên dáng, nhỏ xinh, chủ yếu dùng tông xanh lá và nâu dịu mắt chứ không sặc sỡ rực rỡ như "đại gia" Trung quốc hàng xóm.
Bạn hướng dẫn của chúng tôi hôm đó là một bạn nam còn rất trẻ, mặc một bộ đồ người giúp việc kiểu xưa (theo kinh nghiệm xem phim cổ trang Hàn-xẻng của tôi). Trong vườn có cả thảy 7 hay 8 điểm tham quan chính (Guidebook tôi đã bỏ lại hòm thu ở cửa Changdeokgung để tái sử dụng nên không nhớ chính xác). Cứ đến mỗi điểm thì bạn hướng dẫn dừng lại, thao thao bất tuyệt một hồi - đám đông xúm lại nghe mê mải, sau đó để mọi người tản ra ngắm nghía, chụp ảnh chừng 5~7 phút rồi dẫn đi tiếp.
Do nghe chẳng hiểu gì (vì có biết tiếng các bạn đâu mà hiểu) nên hai chúng tôi tha thẩn chụp ảnh vòng quanh. Mải mê chụp ảnh, nhất là canh trống người nên ngay từ điểm dừng đầu tiên chúng tôi đã bị tụt lại sau cùng với một hai bạn đang dựng tripod - giương "súng khủng". Chắc cũng đứng canh vắng vẻ giống chúng tôi.
Định bụng tụt lại luôn cho khung cảnh thêm liêu trai hoang vắng thì chưa đầy 5p sau, cả chúng tôi và mấy bạn tụt lại bị hai bác bảo vệ mang còi ra tuýt, bắt đuổi theo đoàn. Các bạn Hàn gập người xin lỗi rối rít (từ này thì tôi biết vì xem phim Hàn cũng tương đối rồi) rồi ôm tripod chạy làm chúng tôi cũng phải chạy theo.
Cứ thế...tụt lại sau...bị khua... chạy theo...tụt lại sau....
Hơi tội là bị xua một chút nhưng được cái cũng chớp được ít ảnh vắng bóng người.
Vấn đề là... bỗng nhiên chúng tôi thấy mình đang ở một trong những điểm đã đi qua và... không thấy đoàn của mình đâu nữa
Chỗ này là vào một đường ra đường khác đấy. Ngoài chỗ mình vừa bước ra và lối biết chắc là sẽ quay ra cổng thì chỉ còn một dãy bậc thang đá leo lên một ngọn núi nhỏ nhưng cũng khá cao, ngó... heo hút thấy gớm vì xung quanh toàn cây là cây. Phải lối đó không ta? Ra cổng thì người ta không cho đâu...
Nhìn thấy bác trai mét 8 đã đứng xếp hàng ngay trước mình ở Ticket office lúc sáng, tôi vội túm lại hỏi.
"Exit đi lối này *chỉ chỉ dãy bậc thang đá* Đi thôi, đi thôi. Mà mày có muốn bác chụp cho hai đứa cái ảnh không?"
"Á, yes yes" *gật gật* (Của đáng tội là hai đứa mỗi lần đi cùng nhau toàn bị cảnh máy đứa này đầy ảnh một mình đứa kia và ngược lại. Về nhà xem lại có lần còn thấy chả có cái ảnh chung nào cơ. Cứ như thân gái lặn lội đi chơi một mình ấy).
Hai đứa lót tót đi theo bác, được một đoạn thì thấy bác dừng lại, dựng tripod, lôi máy ra. Hai đứa lon ton chuẩn bị tạo dáng giữa lối đi ngập lá vàng, hai bên là hàng cây thơ mộng thì bác xua tay... "không, không, góc này cơ" và chỉ vào một bụi cây ven đường. Ừ thì đó là cái bụi cây lá vàng rực cả trên cây lãn đầy dưới gốc, rực rỡ nhất ở chỗ này nhưng.... hai đứa "thợ ảnh vườn" chúng tôi thật không hình dung nổi ảnh trông sẽ ntn nhưng vẫn vui vẻ nép vào bụi cây toe toét... "Kim chi"...chạch chạch chạch... xong, đi tiếp thôi nào.
Rất "sành điệu" rút trong túi ra cái cạc-vi-sít (còn sót lại từ buổi họp trước khi đi), tôi làm bác hơi "choáng", cũng lật đật lục túi rút cạc trao lại cho tôi cho lịch sự :D
Qua một khúc cua thì Donhwamun hiện ra. Sau khi chụp thêm mấy kiểu ảnh trước một cây tùng già tán rộng xanh mướt, bác chỉ cho chúng tôi bác gái đang đứng chờ bác bên ngoài cổng. Hai bác rủ nhau đi chụp ảnh lá thu ngày cuối tuần nhưng mỗi người một máy nên tuỳ nghi "bắn tỉa", chỉ hẹn nhau ở cổng để cùng về thôi. Vì sẽ đi tiếp Changgyeonggung bằng cổng sau (ngay cạnh lối vào Huwon) nên chúng tôi chia tay bác tại đây.
Hai tuần sau thì tôi nhận được ảnh. Ảnh chụp theo phong cách của "các cụ", kiểu hơi ngả màu thời gian nhưng bụi cây lên vàng ươm và hai đứa tôi thì cười tươi hơn hớn. Thư gửi ảnh viết bằng tiếng Anh (mà tôi ngờ là bác nhờ google.trans vì cấu trúc câu rất là...), trong đó bác nói hôm ấy hai vợ chồng bác đã hẹn nhau, nếu chúng tôi còn có dịp quay lại Seoul thì nhớ liên hệ để bác đưa đi chơi. Cảm động ghê gớm.
"Huwon's Exit"
Our Korean friend - He looked so pro with that tripod, didn't he? And my friend was trying to use her English... for the first time while she had me around
Changgyeonggung
Changgyeonggung ít nhà cửa hơn Changdeok nhưng có vườn và một hồ nước rộng. Trời trưa nắng gắt nên khá ấm áp. Nhìn thấy hai cụ già đang ngồi uống nước, chúng tôi cũng lăm le lôi gói gimbap ra thì lập tức bị một bạn trẻ đi ngang nhắc nhở: "No food" -> @_@ why?
Ra là các điểm tham quan ntn ở Hàn cấm mang đồ ăn. Các bạn có ý định đi du lich Han Quoc thì nhớ điều này nhé. Có biển cấm hẳn hoi nha. Chắc là sợ dân tình nô nức mang đồ ăn vào đây đi dã ngoại nên mới cấm. Cấm ăn nhưng không cấm uống. "No food" nhưng bạn vẫn có thể mang đồ uống cầm tay và căng tin cũng luôn sẵn sàng bổ sung nước cho bạn với giá không lấy gì làm rẻ nói chung của các cafe-shop xứ Hàn. Muốn no bụng mời bạn chịu khó ra ngoài vậy.
WC đã được kiểm định là tuy nhiều người nhưng rất sạch sẽ, được bố trí hợp lý nhưng thường ở những góc khuất để không làm ảnh hưởng đến cảnh quan. Vì vậy, guide book luôn phải cầm tay để khi cần không phải loay hoay tìm.
Changgyeonggung ngày cuối tuần nắng ấm cũng nô nức mọi người mang máy ảnh đi săn cảnh mùa thu
Ra là các điểm tham quan ntn ở Hàn cấm mang đồ ăn. Các bạn có ý định đi du lich Han Quoc thì nhớ điều này nhé. Có biển cấm hẳn hoi nha. Chắc là sợ dân tình nô nức mang đồ ăn vào đây đi dã ngoại nên mới cấm. Cấm ăn nhưng không cấm uống. "No food" nhưng bạn vẫn có thể mang đồ uống cầm tay và căng tin cũng luôn sẵn sàng bổ sung nước cho bạn với giá không lấy gì làm rẻ nói chung của các cafe-shop xứ Hàn. Muốn no bụng mời bạn chịu khó ra ngoài vậy.
WC đã được kiểm định là tuy nhiều người nhưng rất sạch sẽ, được bố trí hợp lý nhưng thường ở những góc khuất để không làm ảnh hưởng đến cảnh quan. Vì vậy, guide book luôn phải cầm tay để khi cần không phải loay hoay tìm.
Changgyeonggung ngày cuối tuần nắng ấm cũng nô nức mọi người mang máy ảnh đi săn cảnh mùa thu
Con trai đưa mẹ đi chụp ảnh. Bác gái mặc hanbok rất đẹp.
Namsan
Có hẹn với cô bạn lúc 2g tại "Chuối", chúng tôi vội vã rời khỏi Changdeok/Changgyeonggung. Ngày hôm đó nắng đẹp nên ba đứa bỏ qua Jongmyo shrine và Dongdeamun, đổi hướng đi Namsan rồi Myeongdong.
Từ Anguk theo Line 3 đến Chungmuro, lên Exit 4 đi tầm 3 phút là chúng tôi đã đứng ngay trước cửa Namsangol Hanok Village. Vào cửa miễn phí. Ngay trong sân là một sân khấu rộng và đám đông đang ngồi thành hàng ngay ngắn, say mê xem múa dân tộc; kế đó là màn biểu diễn Taekwondo
Từ Anguk theo Line 3 đến Chungmuro, lên Exit 4 đi tầm 3 phút là chúng tôi đã đứng ngay trước cửa Namsangol Hanok Village. Vào cửa miễn phí. Ngay trong sân là một sân khấu rộng và đám đông đang ngồi thành hàng ngay ngắn, say mê xem múa dân tộc; kế đó là màn biểu diễn Taekwondo
Là một trong những điểm lá chuyển màu sớm nhất Seoul năm nay nên khi chúng tôi đến, hầy hết cây cối ở Namsangol đã rụng lá. Chỉ thấy sâu phía trong sân làng có một nhóm trẻ đang chơi ném tên vào bình, một trò chơi truyền thống.
Cuối thu nắng tắt rất nhanh nên chúng tôi chỉ ở Namsangol một chút rồi vội vã di chuyển ra ngoài để bắt bus lên Namsan. Xe số 52 dừng ở bus-stop ngay phía ngoài cổng làng (trước cửa hàng ăn nhanh) chạy thẳng đến chân Namsan. Chiều thứ bảy, đợi bus là một hàng dài các đôi nam thanh nữ tú hăm hở đi hẹn hò.
Tầm 5g30 thì tắt nắng hẳn. Gió thổi vù vù -> lạnh tê người.
Kế hoạch ban đầu của chúng tôi là sẽ lên tầng quan sát bằng kinh 360 độ của tháp ngắm Seoul lấp lánh ánh điện, sau đó xuống chụp ảnh tháp lên đèn (lúc 7g tối hàng ngày) cơ mà lạnh quá, nàng kia lại bảo lên trên ấy chả có gì đâu mà tốn tiền gớm ( 7.000won cho những ai đã qua trẻ mà chưa đến già) -> pass. Đi trước khi tháp kịp lên đèn luôn vì đứng dưới quá lạnh (Khi chúng tôi chờ xe bus thì thấy nó bật đèn -> ghét thế)
Hàng chờ bus về còn dài hơn bus lên. Ở đây có bus chạy thẳng tới Myeongdong. Tôi không nhớ số xe nhưng bus-stop của nó là cái xa lối từ chân tháp xuống nhất trong số ba cái bus-stop ở đó. Xếp hàng dài quá chừng, lâu quá chừng -> mải buôn chuyện nên cũng chẳng để ý số xe nữa.
Cuối thu nắng tắt rất nhanh nên chúng tôi chỉ ở Namsangol một chút rồi vội vã di chuyển ra ngoài để bắt bus lên Namsan. Xe số 52 dừng ở bus-stop ngay phía ngoài cổng làng (trước cửa hàng ăn nhanh) chạy thẳng đến chân Namsan. Chiều thứ bảy, đợi bus là một hàng dài các đôi nam thanh nữ tú hăm hở đi hẹn hò.
Tầm 5g30 thì tắt nắng hẳn. Gió thổi vù vù -> lạnh tê người.
Kế hoạch ban đầu của chúng tôi là sẽ lên tầng quan sát bằng kinh 360 độ của tháp ngắm Seoul lấp lánh ánh điện, sau đó xuống chụp ảnh tháp lên đèn (lúc 7g tối hàng ngày) cơ mà lạnh quá, nàng kia lại bảo lên trên ấy chả có gì đâu mà tốn tiền gớm ( 7.000won cho những ai đã qua trẻ mà chưa đến già) -> pass. Đi trước khi tháp kịp lên đèn luôn vì đứng dưới quá lạnh (Khi chúng tôi chờ xe bus thì thấy nó bật đèn -> ghét thế)
Hàng chờ bus về còn dài hơn bus lên. Ở đây có bus chạy thẳng tới Myeongdong. Tôi không nhớ số xe nhưng bus-stop của nó là cái xa lối từ chân tháp xuống nhất trong số ba cái bus-stop ở đó. Xếp hàng dài quá chừng, lâu quá chừng -> mải buôn chuyện nên cũng chẳng để ý số xe nữa.
Seoul chiều buông
Namsan tower
Khoá tình yêu ở Tháp Namsan thì chất thành "rặng cây", khoá kín lan can, hành lang... cơ mà "tình yêu" này quả thật hơi "khủng"
Namsan tower
Khoá tình yêu ở Tháp Namsan thì chất thành "rặng cây", khoá kín lan can, hành lang... cơ mà "tình yêu" này quả thật hơi "khủng"
Myeongdong- Ăn uống xem người người mua sắm
Myeongdong thực sự là thiên đường mua sắm (hàng thời trang trung cấp, đồ gia dụng + văn phòng phẩm cu-te, mỹ phẩm từ cao cấp đến bình dân...). Cửa hiệu san sát. Ngoài ra còn một Lotte underground department rộng mênh mang. Nói không ngoa chứ cả 10 ngày Hàn quốc chỉ shopping ở đây cũng không sợ thiếu thứ mua nếu bạn mê mua sắm :)
Cutie xì-tai Hàn
Hoa mắt với quá nhiều quần áo, kẹp tóc, mặt nạ dưỡng da... chúng tôi quyết định chỉ tập trung vào dãy hàng ăn uống.
Ai bảo ăn hàng rong là rẻ tiền nào. Ngồi quán tầm 5 ~ 7.000won một món chính với đủ panchan và cơm dẻo, ở đây, các món ăn vặt thông thường như teokbokki, man-du, xúc xích, khoai tây lốc xoáy... đều có giá ~3.000won một phần. Ăn tầm 2/3 thứ thì cũng đủ no cơ mà tính tổng thiệt hại của chúng tôi tối đó cũng tầm như duỗi chân ăn nhà hàng (mỗi thứ một phần = một bát bánh teok, năm cái man-du chiên nhỏ, năm cây xúc xích nhỏ và ba xiên "lốc xoáy" - riêng "lốc" 1 phần = 1 xiên = 1 củ khoai cắt xoáy như gọt táo, dính liền, không rời miếng nào).
Đồ ăn ở Myeongdong rất ngon, đặc biệt là khoai tây lốc xoáy. Nói thế là vì cô bạn tôi chỉ định mua tặng tôi một xiên ăn thử nhưng nếm một miếng xong thì nàng cũng lao vào lấy ngay một xiên. Sau này ở Ewha Univ. tôi cũng mua một xiên, giá như nhau nhưng thực sự không ngon bằng. Kết luận: ở Myeongdong không thể bỏ qua "lốc xoáy" giòn thơm và đậm đà vị muối phômai. Nói đến lại thèm rồi, chẹp...chẹp...
Ở đây còn có nước chanh tươi rất thơm và được cô bạn khen ngon nhưng khi biết thành phần gồm 3 phần chanh, 1 phần sparkling thì chúng tôi rút lui vì không thích nước có gas. Nếu bạn thích Spite hoặc 7up thì đừng bỏ qua món này nhé.
Ai bảo ăn hàng rong là rẻ tiền nào. Ngồi quán tầm 5 ~ 7.000won một món chính với đủ panchan và cơm dẻo, ở đây, các món ăn vặt thông thường như teokbokki, man-du, xúc xích, khoai tây lốc xoáy... đều có giá ~3.000won một phần. Ăn tầm 2/3 thứ thì cũng đủ no cơ mà tính tổng thiệt hại của chúng tôi tối đó cũng tầm như duỗi chân ăn nhà hàng (mỗi thứ một phần = một bát bánh teok, năm cái man-du chiên nhỏ, năm cây xúc xích nhỏ và ba xiên "lốc xoáy" - riêng "lốc" 1 phần = 1 xiên = 1 củ khoai cắt xoáy như gọt táo, dính liền, không rời miếng nào).
Đồ ăn ở Myeongdong rất ngon, đặc biệt là khoai tây lốc xoáy. Nói thế là vì cô bạn tôi chỉ định mua tặng tôi một xiên ăn thử nhưng nếm một miếng xong thì nàng cũng lao vào lấy ngay một xiên. Sau này ở Ewha Univ. tôi cũng mua một xiên, giá như nhau nhưng thực sự không ngon bằng. Kết luận: ở Myeongdong không thể bỏ qua "lốc xoáy" giòn thơm và đậm đà vị muối phômai. Nói đến lại thèm rồi, chẹp...chẹp...
Ở đây còn có nước chanh tươi rất thơm và được cô bạn khen ngon nhưng khi biết thành phần gồm 3 phần chanh, 1 phần sparkling thì chúng tôi rút lui vì không thích nước có gas. Nếu bạn thích Spite hoặc 7up thì đừng bỏ qua món này nhé.
Food court - Lotte Mart ở đây cũng là thiên đường ăn uống. Đúng dịp thu là mùa hồng, lê và quýt ở Hàn. Hoa quả ở xứ lạnh nên khá đắt nếu so với ta nhưng được cái cũng mùa nào thức nấy, quả to và ngon kinh khủng. Quýt để dành Jeju, hồng to quá mà chỉ mỗi tôi thích -> hai đứa tôi vác về một quả lê to uỵch, phải đến cả cân, có giá "khủng" y như ngoại hình của nó 7.000won. Quả lê sau đó chứng minh giá trị bản thân khi gọt ra vỏ siêu mỏng và gần như không lõi, chiếm trọn một đĩa to, giòn, mát, mọng nước và ngọt lịm. Hai đứa tôi kết bạn lê đến độ nhất định mỗi đứa phải ôm theo một quả để "bầu bạn" khi về nhà.
Vẫn đang tiếc vì đã không thử hồng.
Vẫn đang tiếc vì đã không thử hồng.
Ty tỷ tỳ ty, thứ gì cũng có thể thành... kim chi
Daugaunhoibo
PHUOT.VN
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét